Оилавий зўравонлик – ўз кўламига кўра глобал муаммо. У турмуш даражасидан қатъи назар, дунёнинг барча мамлакатларида кузатилади.

         Одатда маиший зўравонлигига кўпинча бир оила муаммоси сифатида қаралган. Одамлар бундай муаммоларни уйдан ташқарига олиб чиқмасликка ҳаракат қилишади. Аксарият ҳолатларда зўравонлик қурбони аёллар ва фарзандлари бўлади.

Бироқ бу сафар воқеа ривожи кутилмагандамутлақо бошқача тус олган.

         Хуршид (исм ва номлар ўзгартирилган)спиртли ичимлик истеъмол қилиб, маст ҳолда Азизанинг уйига келиб, шаръий никоҳ асосидаги турмуш ўртоғи унинг уйига қайтиб боришдан бош тортганлиги учун Азизабилан жанжал қилиб, уйига олиб кетиш учун унга ўроқ кўтариб, ўлдириш билан таҳдид қилган, Азиза вояга етмаган фарзанди билан бирга Хуршиддан қочиб, томорқа этагидаги ариқ ичига яшириниб, орадан бироз вақт ўтганидан сўнг Хуршидни кетган деб ўйлаб, дарвозасини ёпиш учун бораётганида Хуршидяшириниб турган жойидан чиқиб келиб, турмуш ўртоғига босим ўтказиш учун қўлидаги ўроқ билан ўзининг чап кўкрак қафасига тан жароҳати етказган, ундан сўнг Азизани уриб, жанжал қилган, тортишув вақтида Хуршиднинг қўлидаги ўроқ ерга тушиб кетган вақтда Азиза ва Хуршидлар ўроқни олиш учун ерга энгашган вақтларида, Азиза чаққонлик қилиб ўроқни олиб, жаҳл устида энгашиб турган Хуршиднинг кўкрак қафаси ўрта қисмига, тўш соҳасига бир маротаба урган, Хуршид қаддини ростлаган вақтда ўроқнинг тиғ қисми унинг тўш пастки учлиги ва 6-қовурғанинг тўш суягига бирикиш қисмидан тўлиқ кесиб, тешиб ўтиб, юрак ўнг қоринчаси, диафрагма ва жигарнинг жароҳатлаган, бунинг оқибатида Хуршидда ўткир ички ва ташқи қон кетиши юз бериб, кўрсатилган тиббий ёрдамга қарамасдан, Хуршид касалхонада вафот этган.

         Азизанинг марҳум Хуршидга яна ўроқ уриши, уни ўлдириши учун имконияти бўлсада, жиноий ҳаракатларини ихтиёрий равишда тўхтатганлиги, марҳум Хуршиднинг ҳаётини сақлаб қолишга ҳаракат қилиб, тиббий ёрдам кўрсатиб, қонни тўхтатишга ҳаракат қилганлиги, ёрдам сўраб, онасига, марҳум Хуршиднинг тоғасига телефон қилиб, уларга хабар берганлиги Азизада турмуш ўртоғи Хуршидни ўлдириш нияти бўлмаганлигидан далолат беради.      

         Суд Азизанинг марҳум турмуш ўртоғига яна ўроқ уриши, уни ўлдириши учун имконияти бўлсада, қонни кўрганидан сўнг жиноий ҳаракатларини ихтиёрий равишда тўхтатганлигини, жиноят содир этганидан кейинги ҳаракатларини, яъни жабрланувчига ёрдам кўрсатиб, бўлган воқеа хақида қариндошларига хабар қилганлигидан келиб чиққан ҳолда, унинг қасди турмуш ўртоғини ўлдиришга эмас, балки унга тан жароҳати етказишга қаратилган, шунингдек, айбига қисман иқрор, қилмишидан чин кўнгилдан пушаймонлигини, жиноятни очишда фаол ёрдам берганлигини, яшаш жойидан ижобий тавсифланганлигини, жабрланувчининг ғайриқонуний ва ахлоққа зид хулқ-атвори таъсири остида жиноят содир этганлигини жазони енгиллаштирувчи ҳолатлар деб топиб, унинг ҳаракатларида жазони оғирлаштирувчи ҳолатлар йўқ ҳисоблаган.

         Суд Азизага нисбатан жазо тайинлашда содир этилган қилмиш оғир турдаги жиноятлар туркумига кирсада, судланувчининг оилавий шароитини, айбига тўлиқ иқрор, пушаймонлигини, аёллигини, қарамоғида бир нафар вояга етмаган фарзанди борлигини ва содир этилган жиноятнинг ижтимоий хавфлилик даражасини жиддий камайтирувчи бошқа шу каби ҳолатларни эътиборга олиб, мамлакатимиз қонунчилигининг инсонпарварлик ва одиллик принципларига кўра озодликдан маҳрум этишга ҳукм қилинаётган аёлларга нисбатан тайинланаётган жазо муддати озодликдан маҳрум этиш энг кўп муддатининг учдан икки қисмидан ортиқ бўлиши мумкин эмаслигиқонунчиликда белгиланган жазодан ҳам камроқ озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинлашни, жазони Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 50-моддасига асосан жазони умумий тартибли колонияларда ўташни белгилашни, унинг қамоқ эҳтиёт чорасини аслича қолдиришни, жазони ўташ муддатини у амалда ушланган кунидан бошлаб ҳисоблашни лозим топган.

Фарзанд тақдири…

СудАзизагаозодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланаётганлигини учун унинг вояга етмаган ўғлини васийликка бериш мажбуриятини Қумқўрғон туман хокими ва Қумқўрғон  туман Халқ таълими бўлими васийлик ва ҳомийлик органи зиммасига юклатилган.

         Мақоладаги кўпчилик маълумотлар келтирилмаганлиги сабаби фақат битта, у ҳам бўлса ўқувчиларнинг эътиборини ҳар қандай жиноий ҳатти-харакатга жавобгарлик муқарралиги билан ўлароқ, Азиза ва унинг оиласи парокандага учраганлигига қаратишдир.

         Азиза каби аҳволга тушганлар орамиз йўқ дейсизми ёки бундай қисмат бошқа исталган оилада бўлиши мумкин эмасми? Оддий сўз билан айтганда ҳар нима бўлиши мумкин.

         Ушбу ҳодисадан энг катта жабр кўрган эса оқибатда фарзандга келиб тақалади. Ахир ота-онанинг жанжалида фарзанднинг айби йўқ.

Нилуфар Тўраева, Сурхондарё вилоят судининг жамоатчилик ва ОАВ билан алоқалар бўйича бош консультанти